Çocukların Sınavlara İlişkin Algıları

Sınavlar sonucun ne olacağına ilişkin bir belirsizlik içermektedir. Çocuk sınav süresince yalnızdır ve kendisini o anda destekleyecek birisi yoktur.Sınavlar çocuk açısından olumsuz bir sonuçla karşılaşma olasılığını içermektedir.Olumsuz bir sonuçla karşılaşıldığı taktirde öğrencilerde değersizlik, yetersizlik duygularının oluştuğu söz konusudur.

Başkalarının Kendilerini Nasıl Gördüklerine İlişkin Endişeler:Başkalarının kendilerini nasıl gördüğü, çocuklar için büyük önem taşımaktadır. Çevrelerindeki insanların değerlendirmeleri bir sınav durumunda çocukların zihinsel faaliyetlerini olumsuz yönde etkilemekte ve sınav başarısını tehlikeye atmaktadır.

Kendilerini Nasıl Gördüklerine İlişkin Endişeler:Sınavlardaki başarılarıyla kendilerine olan saygılarını eşdeğer görme eğilimi kaygıyı arttırıcı faktörlerdendir. Sınavlarda ölçülen, çocuğun kişilik düzeyin değil başarı düzeyidir. Özellikle bu durum çocuğa sıkça vurgulanmalıdır. Olumsuz düşünce biçimi problemleri çözme konusunda size yardımcı olmadığı gibi endişelerinizi arttırıp elinizi kolunuzu bağlamanıza neden olmaktadır.

Gelecekle İlgili Endişeler: Sınavlardaki başarının gelecekteki mutluluk ve başarının tek ölçüsü olarak algılama biçimi kaygıyı arttırmaktadır. Bu yaklaşım biçiminin sonucu olarak sınavların çocuğun amaçlarına ulaşması konusunda engel olduğunu düşünmemek gerekir. Bu olumsuz düşüncelerin çocuğa hissettirilmesi sonucunda çocukların bilgilerini yeterince oraya koymaları güçleşecek ve başarıyı tehdit edecektir.

Yeterince Hazırlanamamakla İlgili Endişeler: Çocuğun sınavları kişiliği konusundaki değerini ve gelecekteki güvenliğinin bir ölçüsü olarak görmesi durumunda her hangi bir sınava hazırlık dönemi onun için bir kriz dönemi olmaktadır.

FİZYOLOJİK TEPKİLER:

Çocuklarda yoğun kaygıların sonucu olarak sınava hazırlanırken, iştahsızlık, uykusuzluk, gerginlik gibi bir çok bedensel rahatsızlık yaşanabilir. Bu rahatsızlıklar sınava hazırlanmayı güçleştirmekte başarıyı olumsuz yönde etkilemektedir.

ZİHİNSEL TEPKİLER:

Sınava hazırlanırken ya da sınav sırasında çevrelerinde olup bitenden fazlasıyla etkilenmeleri ve dikkatini toplamakta güçlük çekmeleri yüksek sınan kaygısının işaretidir. Bu durum düşünce akışını yavaşlatır ve başarıyı engeller. Zihinsel ve bedensel rahatsızlık birbirini körükler ve sınava hazırlığını zorlaştırır. Sınavlarda başarılı olabilmek için zihinsel tepkilerin kontrol altına alınmasının öğretilmesi gerekmektedir. Çocuğun çevresindeki kişilerin özellikle anne baba gibi çocuğun önem verdiği kişilerin çocuğa yönelik değerlendirmeleri çocuk işin son derece büyük önem taşımaktadır. Bu değerlendirmeler çocuğa adeta bir ayna tutar. Çocuk bu aynada kendisini görür ve tanır. Anne baba ve çocuğun çevresindeki diğer kişiler koşullar ne olursa olsun, çocuğa değer verir onu kabul ederlerse çocuklar da kendilerini değerli bir kişi olarak görürler. Buna karşılık eğer anne baba çocuğa belirli koşulları yerine getirdiği taktirde (örneğin sadece başarılı olduğunda) değer verirse çocuk sürekli olarak bu koşulları yerine getirmesi gerektiği yönünde bir baskı hisseder. Aksi halde kendisine değer verilmeyeceğini hisseder. Bu koşullar altında sınava giren sınavdan aldığı sonuca göre takdir edileceğini ve kendisine değer verileceğini ya da bir biçimde aşağılanacağını düşünen çocuk için her sınav bir kaygı kaynağı olur. Çocuklarıyla birlikte sanki kendileri değerlendiriliyormuş gibi kaygılanan ve kaygılarını çocuklarına bulaştıran anne babaların bu tutumu karşısında çocuklar ve hatta yetişkinler zaman zaman çok dramatik bir yola başvururlar: olası bir başarısızlık karşısında bu başarısızlığın nedenini açıklayabilmek için önceden başarısızlığa “kabul edilebilir” bir neden hazırlarlar.

Elbette ki bu kaygıların tek kaynağı anne babalar değildir. Eğitim sisteminin de sınav kaygılarında önemli bir rolü vardır. Nesnel ölçme değerlendirme sisteminin yetersizliği, çocukların olumlu yönlerini ve güçlü oldukları alanları vurgulamak yerine zayıf yönlerini ve yetersizliklerini vurgulayan, işbirliğinden çok yarışmayı teşvik eden, eleyici, ezberci bir eğitim sistemi sınav kaygısına zemin hazırlamaktadır. Çocukların kişisel özellikleri de kuşkusuz sınav kaygısını yaşamalarında etkilidir. Çok alt ya da çok üst düzeyde akademik başarıya sahip olan öğrencilere göre akademik başarıları orta düzeyde olan öğrenciler sınav kaygılarını daha yoğun yaşamaktadırlar. Sınava iyi hazırlanan sınavda başarılı olacağına inanan ve bu beklentiyle sınava giren, başarısızlık korkusu daha düşük olan, olayları ya hep ya hiç mantığıyla değerlendirme eğiliminde olmayan çocuklar daha az sınav kaygısı yaşarlar.

SINAV KAYGISINI ÖNLEMEYE İLİŞKİN UZMAN YARDIMLARI

Etkili öğrenme ve verimli çalışma becerilerinin öğretilmesi, sınav tekniklerinin öğretilmesi sınav kaygısını azaltabilmek için yapılan uygulamalardır. Bu çalışmalar ülkemizde de bu eğitimi almış deneyimli psikolog, psikolojik danışman ve eğitim uzmanları tarafından uygulanmaktadır.

SONUÇ VE ÖNERİLER:

Anne babalar çocuklarını sadece başarılı oldukları takdirde onları sevdiklerini ve değer verdiklerini bildiren mesajlar vermekten derhal vazgeçmelidirler. Koşullar ne olursa olsun, anne babalar çocuklarına onları sevdiklerini ve başarılı olsalar da olmasalar da onlara değer verdiklerini belirtmelidirler. Anne babanın bu tutumu çocukları üzerindeki sınav baskısını azaltacak ve bu durumda çocuklar gerçek performanslarını göstereceklerdir. Öğretmenler de sınavı “çocukların o ana kadar ne çok şey öğrendiklerini öğretmenlerine gösterebilecekleri bir fırsat” olarak tanıtmalıdır. Unutulmamalıdır ki sınavlar çocuğunuzun kişiliğini ve zekasını ölçmüyor. Bu düşüncede olmak ve bu yersiz düşüncelerin çocuğa aşılanması onlarda telafi edilmeyecek rahatsızlıklara yol açmaktadır. Çocuğun sınavlardan düşük not alması onların hiçbir zaman amaçlarına ulaşamayacağı, akademik yeterliliğe ulaşamayacağı anlamına gelmez. Bunun için anne babalara düşen en önemli görevler şunlar olabilir,

Her ne koşulda olursa olsun çocuğa sevildiğini gösteren mesajlar verin
Çocuğunuzu kesinlikle diğerleri ile karşılaştırmayın
Mükemmeliyetçi tavırlara girmeyin
Endişelerinizi onlara belli etmeyin

Gerektiğinde uzman yardımlarına başvurun

Manisa Cumhuriyet Anadolu Lisesi

Rehberlik Servisi